سوند فولی چیست؟

شرایطی وجود دارد که یک شخص نمی‌تواند به تنهایی ادرار کند و این امر ناراحت کننده و موجب ایجاد مشکلات جدی مثانه و کلیه می‌گردد. خوشبختانه نوعی از وسایل بهداشتی برای این شرایط وجود دارد؛ سوند فولی یکی از این وسیله‌ها می‌باشد.

سوند فولی چیست و برای چه استفاده می‌شود؟

قرن‌هاست که مردم از لوله‌ها و سوند‌های ادرار استفاده می‌کنند. سوند فولی ابزاری است لوله شکل، که کمک می‌کنند ادرار به سرعت از مثانه خارج شود. این محصول در سال 1930 به گونه‌ای اختراع شد که می‌تواند در محل خود به صورت ساکن باقی بماند.
طراحی سوند فولی منحصر به فرد می‌باشد زیرا حاوی یک بالن کوچک در انتهای خود می‌باشد که در مثانه قرار می‌گیرد و نگه می‌دارد. سایز سوند فولی متفاوت است و می‌تواند برای تمام سنین و زنان و مردان استفاده شود.

انواع سوند فولی

سوندهای فولی انواع مختلفی دارند:

بر اساس جنسی که دارند به سوند فولی لاتکس، سوند فولی PVC و سوند فولی سیلیکونی تقسیم می‌شوند؛ و بر اساس شکلی که دارند به 4 سوند یعنی 1 – سوند فولی مستقیم (و قابل استفاده مجدد که یک حفره دارد)، 2- سوند فولی دو راه که یک بالن باد شونده دارد، 3 – سوند فولی سه راه که 3 خروجی برای جمع آوری ادرار، تخلیه شدن بالن و تزریقات دارو و 4- سوند فولی با نوک خمیده که معمولاً برای بیماران با مشکل بزرگی پروستات تقسیم می‌شوند.

سایز سوند فولی

اندازه کاتترهای فولی با استفاده از واحدی فرانسوی به نام Fr اندازه‌گیری می‌شوند. اندازه کاتترها از 8 تا 36 متغیر می‌باشد. هر یک Fr معادل 0.33 میلی متر می‌باشد.

استفاده روتین از سایز بزرگ این سوندها باعث فرسایش بیشتر مثانه و مخاط مجاری ادرار می‌شود و ممکن است موجب جمع شدن ترشحات شود که همین امر به عفونت می‌انجامد.
سایزهای بزرگ Fr (برای مثال 20 تا 24) بیشتر جهت تخلیه کردن لخته‌های خون به کار می‌رود.
متداول ترین سوندها برای زنان و مردان بین 14 تا 16 متغیر می‌باشد و استانداردترین سایز هستند.
مناسب ترین سوند برای نوجوانان 14 و برای کودکان 6-12 می‌باشد.

چه زمانی از سوند فولی استفاده می‌شود؟

تیم‌ و کادر پزشکی اغلب برای تخلیه مثانه به کار می‌رود؛ زمانی که فردی قابلیت دفع ادرار را ندارد یا چیزی مانع از تخلیه ادرار آن می‌شود. این موارد می‌تواند به صورت ناگهانی صورت گیرد و یا به یک مسئله طولانی مدت و مزمن تبدیل شود. شرایطی که می‌تواند منجر به عدم دفع ادرار شود، می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

BPH یا هایپرپلازی خوش خیم پروستات که اغلب برای مردان رخ می‌دهد.
اختلالات عصبی مانند پارکینسون و دیگر بیماری‌های عصبی
داروهایی مانند آنتی هیستامین‌ و یا شل‌کننده‌های عضلات
عفونت‌های ادراری و عفونت‌های مقاربتی
تروما و دردهای مزمن لگن
سرطان مثانه و یا پروستات
تنگی مجاری ادراری
آسیب‌های نخاعی
سنگ کلیه
زایمان

در مواردی نیز کادر پزشکی نیاز به قرار دادن سوند قولی برای بیمار دارد:

جراحت‌هایی که دوران نقاهت طولانی مدت دارند.
جهت نظارت دقیق برای میزان ادرار بیمار
عدم حرکت برای مدت طولانی
مراقبت در شرایط سخت بیمار
زخم‌های شدید لگنی
جراحی اورولوژی

نحوه گذاشتن سوند فولی

قرار دادن سوند فولی معمولاً زمان زیادی نمی‌برد، اما ممکن است کمی موجب ناراحتی بیمار شود. مراحل انجام کار به صورت زیر می‌باشد:

ابتدا ناحیه مورد نظر باید تمیز و خشک گردد.
برای کاهش درد بهتر است از یک بی‌حس کننده و یا روان کننده استفاده نمایید.
سپس کاتتر از طریق مجاری ادرار باید وارد مثانه شود.
برای این که کاتتر سر نخورد و بیرون نیاید، بالن کوچک را با آب مقطر باد کنید و داخل مثانه نگه دارید.
لوله سوند را با یک بند به ران محکم نمایید.
در نهایت ادرار از طریق لوله وارد کیسه متصل به آن می‌شود.

نگهداری و مراقبت از سوند فولی

نگداری مناسب از این محصولات از جهت عدم عفونت و سایر عوارض از اهمیت بالایی برخوردار است:

تمیز کردن سوند فولی:
هنگام دست زدن به سوندها، همیشه باید دستان خود را تمیز نگه دارید و با آب و صابون بشویید. همچنین باید ناحیه تناسلی، بالای ران و باسن حداقل روزی یکبار تمیز شوند. این مناطق را با ضدعفونی کننده‌های قوی تمیز نکنید زیرا ممکن است باعث تحریک پوست شوند. همچنین سوندها باید دو بار در روز تمیز شوند؛ این کار می‌تواند به کمک دستمال مرطوب و یا صابونی باشد و سپس خشک شود.
مراقبت از کیسه ادرار:
مطمئن شوید هیچ پیج خوردگی در لوله وجود ندارد که از جریان ادرار جلوگیری کند و کیسه زیر سطح مثانه قرار گیرد. شما باید به صورت مرتب قبل از پر شدن کیسه آن‌ها را خالی کنید. و در نهایت توجه داشته باشید از تعویض مرتب سوندها خودداری نمایید مگر در صورتی که لوله بسته شده باشد، آسیب ببیند و یاعفونت کند.

چگونه با وجود سوندهای فولی دوش بگیریم؟

شما می‌توانید با وجود سوندهای فولی حمام کنید.
تا هنگامی که کاتتر از بدن شما خارج نشده است، حمام نکنید زیرا موجب بروز عفونت می‌شود.
این کار را به همراه کیسه ادرار انجام دهید چون ضد آب است.
بهتر است صبح‌ها پیش از بستن کیسه ادرار به پا این کار را انجام دهید.

عوارض سوند فولی چیست؟

همانطور که این محصولات مفید هستند، مانند دیگر ابزارها عوارض احتمالی دارند. هر جه مدت استفاده از این ابزار طولانی تر باشد، خطر عوارض نیز افزایش می‌یابد که ممکن است علت عفونی یا غیرعفونی داشته باشد:

عوارض عفونی:
یکی از این عوارض عفونت مجاری ادرار می‌باشد که عفونت‌های پوست به داخل مثانه وارد می‌شوند و می‌توانند منجر به عفونت مثانه، کلیه‌ها و یا خون شوند. این نوع عفونت، شایع تر از سایر می‌باشد و افراد مبتلا به دیابت، افراد مسن و افرادی که از این ابزار به مدت طولانی استفاده می‌کنند، بیشترین شانس را دارند. از نشانه‌های آن تب و لرز، فشار و درد مثانه، گیجی و ضعف می‌باشد.
عوارض غیرعفونی:
این عوارض می‌توانند شامل اسپاسم مثانه، تنگی مجاری ادرار، درد در محل ادرار، مشاهده خون در ادرار، خطر ابتلا به سرطان مثانه، نشت ادرار و غیره باشند.

آیا گذاشتن سوند فولی دردناک است؟

متاسفانه بسیاری از افراد این امر را کمی ناراحت کننده می‌دانند. 55 درصد از بزرگسالان این امر را با درد تجربه می‌کنند. در برخی موارد، قرار دادن یا خارج کردن این ابزار می‌تواند دردناک باشد. دلایل دیگری که ممکن است موجب ایجاد درد شود، عبارت است از: